Η σημασία της τεχνολογίας για τους αρχαίους Έλληνες διαφαίνεται από τις μυθολογικές διηγήσεις τους: ο Ήφαιστος, κύριος της φωτιάς και δημιουργός θαυμαστών έργων, εκπροσωπεί την «εμπειρική τεχνική», ενώ η σοφή Αθηνά, προστάτης των γραμμάτων, των τεχνών, αλλά και των τεχνιτών και της χειροτεχνίας, εκφράζει την «έντεχνον σοφίαν».

Η υψηλού βαθμού τεχνολογική σκέψη και εφευρετικότητα των αρχαίων Ελλήνων συνέβαλε σημαντικά στην ανάπτυξη του πολιτισμού τους, πρόσφερε λύσεις και άνοιξε νέους δρόμους σε πολλούς τομείς του καθημερινού βίου, όπως η διαχείριση του νερού και η ναυπηγική, οι τέχνες και οι ποικίλες βιοτεχνικές ασχολίες, η μουσική, η ιατρική, οι πολεμικές μηχανές κ.ά.

Στους ελληνιστικούς χρόνους δημιουργούνται πλέον όργανα ακριβείας, αυτόματοι μηχανισμοί, ακόμη και όργανα πρόβλεψης αστρονομικών γεγονότων. Το πιο γνωστό ανάμεσά τους είναι ο περίφημος μηχανισμός των Αντικυθήρων του 2ου – 1ου αι. π.Χ. Πρόκειται για ένα τεχνολογικό αριστούργημα, προϊόν ύψιστης ακρίβειας και συνθετότητας, που προϋπέθετε ανεπτυγμένο επίπεδο μαθηματικής και αστρονομικής γνώσης, αλλά και εξίσου ανεπτυγμένο σύστημα κατασκευής και ελέγχου. Θεωρείται ο πρώτος αναλογικός υπολογιστής στην ιστορία της ανθρωπότητας και χρησιμοποιούνταν μεταξύ άλλων για την μέτρηση του χρόνου τέλεσης των Ολυμπιάδων και άλλων αθλητικών αγώνων, όπως τα Πύθια, τα Ίσθμια και τα Νέμεα.

Η τεχνολογία χρησιμοποιήθηκε, επίσης, για να δώσει λύσεις σε πρακτικά προβλήματα που σχετίζονταν με τον αθλητισμό, όπως η πρόωρη εκκίνηση σε αγώνες δρόμου και ιπποδρομίες. Οι αρχαίοι μηχανικοί επινόησαν και κατασκεύασαν ένα είδος φραγμού, την ύσπληγα, που υποχρέωνε τους δρομείς να ξεκινήσουν ταυτόχρονα. Ένα είδος ύσπληγος, η ιππάφεση, χρησιμοποιούνταν και στους ιπποδρόμους για τον έλεγχο της μη ταυτόχρονης αλλά δίκαιης εκκίνησης των αλόγων.

speak icon

Ύσπληξ

Η ύσπληξ ήταν ένας μηχανισμός που χρησιμοποιούνταν στην αρχαία Ελλάδα κατά τους αθλητικούς αγώνες, για να αποφεύγεται η πρόωρη εκκίνηση των αθλητών. Πρόκειται για ένα εμπόδιο που τοποθετούνταν μπροστά και παράλληλα με την αφετηρία.

Χάλκινο αγαλμάτιο δρομέα σε στάση εκκίνησης

Χάλκινο ενεπίγραφο αγαλμάτιο δρομέα. Ο δρομέας παριστάνεται σε στάση εκκίνησης, με τα χέρια τεντωμένα μπροστά και το δεξιό βραχίονα ελαφρά λυγισμένο. To αριστερό πόδι προβάλλεται με ανασηκωμένη την πτέρνα, στοιχείο που υποδηλώνει ότι ο αθλητής έχει μόλις ξεκινήσει.

Ιππάφεση του Κλεοίτα

Η ιππάφεση που επινόησε ο Κλεοίτας, γλύπτης και μηχανικός του 5ου αι.π.Χ, ήταν ένας ευφυής μηχανισμός που επέτρεπε την ετεροχρονισμένη αλλά δίκαιη εκκίνηση των αρμάτων και των ίππων στις αρματοδρομίες και τις ιπποδρομίες στην Αρχαία Ολυμπία.

Αττική μελανόμορφη οινοχόη με σκηνή αρματοδρομίας

Ο νεαρός ηνίοχος, με μακρύ λευκό χιτώνα και ταινία στα μαλλιά, οδηγεί το τέθριππο, συγκρατώντας με τα ηνία τα άλογα που καλπάζουν, έχοντας φτάσει στην πιο κρίσιμη στιγμή του αγώνα, στο σημείο της καμπής.

Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων

Είναι ο αρχαιότερος γνωστός, φορητός, μηχανικός υπολογιστής της αρχαιότητας που μαρτυρεί την αστρονομική, μαθηματική και μηχανική ιδιοφυΐα των αρχαίων Ελλήνων στα μέσα του 2ου αι. π.Χ.